Mutter Steinbach en de Sinti-gemeenschap

De Sinti, een van de veelkleurige groepen binnen de Roma-beweging, vestigden zich rond 1850 in Nederland. Hun geschiedenis is echter veel ouder en complexer, met een rijke traditie die hen door heel Europa leidde voordat ze hun plek in Nederland vonden.

Na de Tweede Wereldoorlog, die rampzalige gevolgen had voor de Sinti en Roma, waaronder genocide, verplaatste de gemeenschap zich van mobiel naar meer sedentair leven, vooral in de woonwagenkampen in Noord-Brabant en Limburg. Deze verandering markeert niet alleen een verschuiving in levensstijl, maar ook de noodzaak om een cultuur en identiteit te behouden in een veranderende wereld.

In Roermond, een stad die een belangrijke rol speelt in de Sinti-gemeenschap, zijn verschillende bekende families zoals Franz, Bamberger, Weiss en Steinbach. Deze families dragen bij aan de rijke cultuur van de stad en herinneren ons aan de lange geschiedenis van de Sinti. Het is bijzonder dat de gemeenschap sinds 1982 jaarlijks samenkomt in Roermond om Maria te vereren. Deze bedevaart houdt niet alleen de religieuze tradities in stand, maar versterkt ook de gemeenschapsbanden. Tijdens deze gebeurtenis bezoeken duizenden Sinti het beeld van Onze Lieve Vrouw in ’t Zand, waar ze hun woonwagens laten zegenen en water meenemen uit de heilige bron. Dit ritueel is een belangrijk sociaal en cultureel evenement dat de identiteit van de Sinti-gemeenschap verder versterkt.

Het verleden van de Sinti en Roma in Nederland wordt echter overschaduwd door de vergeten Holocaust. Net als de Joden werden zij vervolgd en vermoord, maar hun leed is lange tijd niet erkend. Pas in 2000 erkende de Nederlandse regering de noodzaak om deze groep te compenseren door 30 miljoen gulden toe te wijzen. Deze erkenning is een belangrijke stap in het proces van herstel en het bevorderen van bewustzijn over de tragedies die de Sinti tijdens de oorlog hebben meegemaakt. Het helpt iedereen te herinneren dat de verhalen van onderdrukte bevolkingsgroepen vaak te lang in de schaduw blijven.

Een opmerkelijke figuur uit deze gemeenschap in Roermond was ‘Mutter Steinbach’. Haar herinnering leeft nog steeds voort bij de inwoners van Roermond. Ondanks haar gebrek aan vaardigheden in lezen en schrijven, vocht ze voor haar plaats in de maatschappij. Het verhaal van Mutter Steinbach is niet alleen een illustratie van de uitdagingen waarmee Sinti geconfronteerd werden, maar ook van hun veerkracht en vastberadenheid. Het is dan ook spijtig dat de expositie ‘Nooit bevrijd!’ over de Sinti in Roermond en Limburg, die in april 2020 had moeten openen, vanwege de coronapandemie niet kon doorgaan. Het onderstreept echter des te meer het belang van het bewaren en delen van deze verhalen voor toekomstige generaties.

De jaarlijkse bedevaart in Roermond en de voortdurende erkenning van de Sinti-cultuur zijn tekenend voor de actieve rol die deze gemeenschappen spelen in de Nederlandse samenleving. Door hun tradities en geschiedenis te vieren, kunnen we niet alleen de diversiteit binnen onze samenleving waarderen, maar ook de lessen leren van het verleden. De Sinti-gemeenschap blijft een belangrijk onderdeel van de Nederlandse cultuur, en hun verhalen verdienen het om gehoord te worden.

Geschreven door: Sjra Clerkx